Podzemni svet Beograda čuva najskrivenije tajne grada i svedoči o njegovoj neobičnoj istoriji. Ovaj paralelni svet ispod pločnika prestonice sadrži na stotine pećina, hodnika, bunkera, laguma iz perioda vladavine Turaka, Austrougara, Prvog i Drugog svetskog rata. Zoran Nikolić i Vidoje Golubović su 2013. godine objavili knjigu “Beograd ispod Beograda”, nakon što su godinama istraživali ovaj skriveni svet.
Barutana
Još u rimsko vreme Tašmajdan je bio rudnik kamena od kojeg se zidao Beograd, tadašnji Singidunum. Kasnije su Turci krstili ovo mesto pa je „tašmajdan“ zapravo sastavljen od turske reči „taš“ – kamen i „majdan“ – rudnik. Ispod površine parka se nalaze hodnici i pećine koje su gradili narodi koji su tokom istorije naseljavali Beograd. Za vreme dva svetska rata ovde su se sklanjale žene, deca i starci da bi se zaštitili od neprijateljskih napada. Tokom okupacije Jugoslavije i Beograda, nemačka vojska je pretvorila područje ispod Tašmajdana u vojno skladište i, na oko 2000 kvadratnih metara, izgradila sistem hodnika koji su povezivali pećine. Ove podzemne građevine su služile kao sklonište od bombardovanja, spavaonice za vojnike, Nemci su u ovim tajnim prolazima uveli struju, podzemne instalacije i telefonske linije.
Velike podzemne građevine, pećine i hodnici se nalaze i ispod Zemuna i Bežanijske kose, gde su se Austrijanci zadržali mnogo duže nego u Beogradu. Ove prostorije se prostiru na nekoliko stotina kvadratnih metara a najverovatnije su građene u 18. veku. Njihova svrha je najpre bila trgovačka a potom vojna. Da bi se roba ovde skladištila temperature je uvek morala biti ista, pa su prostorije pažljivo zidane a ventilacioni otvori su izgrađeni duž celog kompleksa. Kasnije je ovaj prostor služio kao posleratno sklonište sa komandnim sobama i municijom.
Barutana
Jedna od najneobičnijih građevina ispod Beograda je “Barutana”, veštačka pećina koju su Austrijanci iskopali početkom 18. veka. S obzirom na to da su eksplozije barutnih skladišta u to vreme bile česte, nova vlast je ovaj problem rešila građenjem velikih barutnih magacina ispod tvrđave Kalemegdan. Za dve godine su napravili bezbedno i suvo sklonište za barut, koje se nalazi u blizini reke. Danas se u ovim prostorijama nalaze rimski spomenici, žrtvenici i sarkofazi iz perioda između I i IV veka, a koristi se za kulturno-umetničke događaje.
24.05.2018.
Autor: M.A. Bojana Petrović, nastavnik na MBS
